alta

Granda en vertikala k suprenira direkto: alta arbo, monto, domo, turo; alta homo.
elstara.

Havanta difinitan dimension en tiu direkto: muro duonmetron alta; hometo alta je iom malpli ol unu klafto.

Troviĝanta je granda distanco super la tero: altaj nuboj; alta ĉielo (X).

(f) Superanta la ordinaran nivelon, intensa, ega: alta premo, varmo, temperaturo; ju pli da aĉetantoj, des pli alta la prezo (Z); en plej alta mizero al Dio esperu! (Z); mia alta estimo por vi; la alta saĝo de la rabeno.

Supera al aliaj samspecaj aferoj: alta ofico, rango (Z), deveno (Z); alta lernejo; la Alta ĉambro (ekz. ĉambro de la lordoj en Britio [...]); la alta matematiko; la peco ne plaĉis al la amaso, ĝi estis tro alta por la popolo (Z); la altaj latitudoj (pli malproksimaj de la ekvatoro).

Morale supera, nobla: altaj pensoj, sentoj; nia alta celo; li estis alta figuro en ĉi tiu proza jarcento; la Alta Kanto (Z).
majesta, sublima.

Konscianta pri sia supereco: de rigardo tro alta malsaniĝas la okulo (Z).
fiera, orgojla.

Havanta altan frekvencon: altaj tonoj (Z); la lasta tono de tiu kanzono estas tro alta por via voĉo.
akuta.

tonalto
Referenca sonalto de tono, gamo, instrumento aŭ voĉo: la plej kutima tonalto de A estas 440 Hz; levi la tonalton. SIN. piĉo ².

alt
[matematiko] Vd eksponento 1.

alte
En alta pozicio aŭ situacio:

rokmuroj staris alte (Z); la neĝo kuŝis alte ekstere (Z); sabla monteto estis amasiĝinta ĝis alte super la pordo de la preĝejo (Z);

allogis la vinbero, sed estis iom alte (K); la luno estis alte supre (Z); ĵeti alten en la aeron (Z); Vi supreniris alten (X);

alte ŝati, taksi, favori;

generacio, kiu tiel alte tenas siajn okulojn (X); ne tenu vin alte, sed timu (N); rigardi iun de alte (Z).

alto

Vertikala dimensio en la suprenira direkto: kvarangula estu la altaro k ĝia alto estu tri ulnoj (X); ĝi havis la alton de 90 metroj (Z); ĝia alto atingas la ĉielon (X).

[matematiko] Distanco inter la bazo k la supro.

[matematiko] Rekto ortanta al latero de plurangulo k trapasanta verticon, aŭ ortanta al faco de pluredro k trapasanta verticon.

[matematiko] La streko de alto 3 inter la vertico k la latero aŭ faco.

= altitudo.

Altaĵo aŭ alteco: Dio en la alto! (X).

*altaĵo

Ia alta loko: ĉe la bazo de la altaĵo staris domo (Z); la altaĵoj de Romo; anonci sur la pintoj de la altaĵoj de la urbo (X); mi supreniros sur la altaĵon de la nuboj (X); (f) la tempo de la infaneco havas siajn lumajn altaĵojn (Z).

[Biblio] Kultejo de paganaj dioj, aranĝita sur montosupro: li forigis la altarojn de fremdaj dioj k la altaĵojn (X).

*alteco

Eco de io alta: la alteco de turo, de monto (Z) alteco de prezo salajroj la alteco de tiuj kostoj estas difinita per [...] (Z) timi la altecon de la nombro (Z) ho, alteco de la Diaj juĝoj! (kortega titolo) Via Reĝa, Serenega Alteco ĝi (najtingalo) jam atingis la altecon de grandimperiestra kantisto (Z)

a) = alto.

b) = altitudo: en la loko Kalaveraso sur la alteco de 1400 metroj super la nivelo de la maro (Z).

absoluta alteco = altitudo.

altejo = altaĵo 2.

altigi
Fari ion, iun alta: altigi la manon super iu; altigi la tonon, la prezojn; (f) per tio ni mem tre altigos la sensignifan Delegacion (Z); kio estas altigita inter homoj, tio estas abomenaĵo antaŭ Dio (N); altigado de la valoro de la Delegacio (Z).
levi.

altigilo
[armeoj] Ilo, servanta por altigi la celfendon de pafilo laŭ la pafdistanco.
celgrajno.

altiĝi
Iĝi alta: altiĝas la nebulo, baldaŭ ni povos vojiri; altiĝos la kornoj de virtuloj (X); (f) precipe dank' al la lingvo la homoj altiĝis super la bestoj (Z); altiĝo de rango (
avanci, promocio).

altometro

[fiziko] Iu ajn instrumento, por mezuri alton.

[fiziko] [aviado] Instrumento, lokita sur aviadilo, por mezuri ĝian alton super la tero.

altometrio
Parto de la geodezio koncernanta la mezuradon de altaĵoj, alireblaj aŭ ne.

*malalta

Ne atinganta la ordinaran nivelon: malalta pordo, fenestro, kabano, seĝo, plafono; malalta reliefo; la malaltaj teroj de Skotlando; la akvo en la baseno estis malalta.
basa, profunda.

Troviĝanta ne tre malproksime de la ternivelo: malaltaj nuboj; malaltaj branĉoj de arbo.

(f) Ne atinganta la normalan nivelon aŭ intenson: malalta tensio; malalta sangopremo; regiono de malalta aerpremo; malalta temperaturo; vendi je malaltaj prezoj.

(f) Socie aŭ morale malsupera: homoj de malalta nivelo; la malaltaj klasoj; la malalta nobelaro, ekleziularo (kontraste al la pli honorata parto).

[muziko] Havanta malaltan frekvencon: malalta tono.

malalte

En malalta pozicio aŭ situacio: la suno staris malalte sur la horizonto; la hirundoj malalte flugadis; malalte klinigi (Z).

Malalte edziniĝi.

malalto
Stato, eco de iu, io malalta.

malaltaĵo (Z)
Ia malalta loko.

malaltigi (Z)
Fari iun aŭ ion malalta: malaltigi la nivelon de likvo en vazo; (f) malaltigi ies fierecon; malaltigi la voĉon.
humiligi, mallevi.

malaltiĝi
Iĝi malalta: li ne timas malaltiĝi je tiaj etaj detaloj; malaltiĝi al iu (Z).

plialtigi
Igi pli alta (ekz. prezon).

plialtiĝi
Transiri al stato pli alta (ekz. pp prezoj).

Plejalta
Epiteto de Dio: antaŭ la vizaĝo de la Plejaltulo (X).

dikmalalta
Denskorpa.

kurzaltiĝo
[komerco] Plialtiĝo de la prezo de borsa valoro.

prezaltiĝo
Plialtiĝo de la prezo de varo.
inflacio.

rangaltiĝo
Promocio.

Esprimoj

Agronomia altlernejo.
Akvo alta ĝis la genuoj.
Allogis la vinberoj Sed estis tro alte (fablo : Kalocsay).
Altrangaj ŝtatoficistoj.
Amplekso de la tajdo (malaltmaro).
Atendante vian respondon, mi restas altestime via.
Atentu! Nebulas en malaltaj lokoj de la vojoj.
Debuti en tre malalta posteno.
Delikata, transversa deklivo ( altigo de la pavimo por faciligi la venkon super la centrifuga forto).
Desalti. ĝibo, kroni
Descendigi iun de lia alta ĉevalo.
Esti tenata en granda estimo, taksata kiel alte estiminda, grandvalora, alte aprecata.
Fulmo : trafita de la fulmo ; altan arbon batas la fulmo.
Gloraltigi ĝis la ĉielo.
Ju pli da aĉetantoj, des pli alta la prezo.
Kalkulante plej alte (maksimume).
Korsaĵo : dekolta, altkoluma (neĉifebla nilona korsaĵo).
La Plejaltulo (= Dio).
La cifero de la mortintoj estas alta.
La luno pendis alte en la ĉielo.
La maro (forte perturbata) ŝtormas, ĵetadas altajn ondojn, malkviete ĵetigas sur la teron.
La tono, de tiu kanzono estas tro alta por via voĉo.
La vivtenaj kostoj plialtiĝis.
Laboristo simpla, specialigita, alte kvalifikita.
Leviĝi ĝis kapturna alto.
Li "descendos" de sia alta piedestalo.
Li alte taksas sin.
Longo, larĝo, alto, diko, profundo, diametro.
Ludi pri alta sumo.
Malalte edziniĝi.
Malaltigi, humiligi, rompi ies fierecon.
Malaltiĝi al iu.
Malŝate rigardi iun de alte.
Mi akiris ion je malalta prezo.
Mi ne povas permesi al mi la aĉeton de tiuj luksaĵoj (kiuj) ĉiam atingas altan prezon.
Mia alta estimo por vi.
Monumento konstruita por la honoro de tiu, kiu meritis estimon, estis tenata en alta estimo, akiris al si gloron.
Muro du metrojn alta.
Ne pli alta ol averaĝo.
Ne pli alta ol boto.
Nuboj malaltaj.
Okupi altan situacion.
Paroli el alta selo.
Preni edzinon, kiu tenas sin pli alte ol li.
Regiono de malalta aerpremo.
Ricevi la plej altan noton.
Sensi fetorun, sonaltecon, malvarmon.
Strebi, aspiri al grandaj faroj, pli altaj celoj.
Taksi iun pli alte, ol kiom li meritas.
Trakti iun de alte.
Vi estas certe je duono de kapo pli alta ol mi.
Ĝi havas la alton de 300 metroj.
Ĝia alto atingas la ĉielon.
Ĵeti perlojn antaŭ la porkojn (= esprimi altajn ideojn antau malkleruloj).

alta

Esprimoj

Kelkaj kunmetaĵoj

Vortoj uzitaj en la sama ĉirkaŭkunteksto

Ankaŭ vidu:

Iel rilatitaj: