kateno

*katen/o

Fortika ĉeno, uzata por ligi la malliberulojn kaj malhelpi ilin forkuri: oni enpremis liajn piedojn en katenojn (X); la malbona homo en la katenoj (Z); pundoma kateno (Z); memoru miajn katenojn (N).
ĉeno, ŝnuro, ligilo.

(f) Tio, kio malhelpas agadi, forkuri ktp: la virino, kies manoj estas katenoj (X); ĉu ne devis ĉi tiu virino esti malligita el ĉi tiu kateno (paralizo)? (N); Vi estas feliĉa, libera homo, sed ni havas katenojn sur la piedoj (Z) (devo-ligon).
jugo.

kateni (tr)

Senmovigi per kateno: ĉiujn altrangulojn oni katenis (X); li iras post ŝi, kiel katenita malsaĝulo al la puno (X).
ligi, ŝnuri.

(f) Malhelpi ies liberan agadon: dormemeco ĝis nun katenis miajn fortojn (Z); nur vi per sorĉa ligo min katenis (Z); disimila virin' katenas (haltigas) tiun sangan leĝon (Z); rompiĝis la ligilo, kiu katenis la senmortan animon (Z); neniam superforto katenos la koron (G); en lingvaj demandoj ĉiu superflua decido katenas (Z) (trudas malutilan ĝenon); kiu donacon prenas, tiu sin katenas (Z) (per ŝuldosento); ili sidis en mallumo, katenitaj de mizero (Z); la katenita turmentata animo (Z); katenis min tiu grandioza spektaklo.
forĝi, ravi, ŝlosi.

katenado

Surmetado de katenoj: la katenado de punlaborulo.

(f) Ligado, malhelpado: senbezona katenado de la senco de 'ig' (Z).

kateniĝo
Stato de iu, kiu fariĝas katenita: tro rapida edziĝo porĉiama kateniĝo (Z).

alkateni
Alligi per kateno: alkateni hundon al pordo; la venkitajn reĝojn li alkatenigis al sia kaleŝo (Z); (f) la reĝo Knut, kiu alkatenis Anglujon al la trono de Danujo (Z); de multaj jaroj ŝi estis alkatenita al la lito (Z) (de malsano); vi estas alkatenita, sed al pandona arbo! (Z) (al bona ofico).

enkatenigi
Kateni: danĝere enkatenigi la lingvon (Z).

malkateni, senkatenigi
Forpreni la katenojn: malkateni sklavon.

mankateno
Kateno kun du ŝloseblaj ringoj, per kiuj oni ligas la manartikojn de arestito.

katenx

Iel rilatitaj:

amx barx bridx ferx pordx ŝlosx